Περί αντιφάσεων

Καμιά φορά κι οι αριθμοί μπορεί να αναδεικνύουν την κοινή εμπειρία. Την ώρα που οι ελληνικές επιχειρήσεις βελτιώνουν μακροοικονομικά την κυρίαρχη θέση τους στην αγορά της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο εσωτερικό μέτωπο το παρόν και οι προοπτικές είναι δυσοίωνες για το εργατικό δυναμικό. Ακόμη ανησυχητικότερο για τη δομή της οικονομίας είναι το πώς κατανέμεται η φτώχεια στον ελληνικό χώρο και με ποιο κυνικό τρόπο εξασφαλίζουν ένα σημαντικό μέρος των εσόδων τους στο εσωτερικό οι πλέον επιτυχημένες ελληνικές επιχειρήσεις, οι τράπεζες.

Καθώς, όμως, διαβάζω τους πίνακες και εξετάζω τα ποσοστά, θυμάμαι κάποιον να μιλά για τους αριθμούς, την ανάπτυξη, τον λόγο και ένα μεγάλο στοίχημα:

[...] το παράδειγμα (paradigme) της "ορθολογικότητας" πάνω στο οποίο ζει ολόκληρος ο κόσμος σήμερα και που διέπει επίσης όλες τις συζητήσεις περί της "ανάπτυξης", δεν είναι παρά ένα ιδιαίτερο, αυθαίρετο, ενδεχομενικό δημιούργημα. [...] Αν το παράδειγμα αυτό μπόρεσε να "λειτουργήσει" και με τη σχετική αν και τρομερή "αποτελεσματικότητα" που γνωρίζουμε, αυτό οφείλεται στο ότι δεν είναι πλήρως "αυθαίρετο": μία μη τετριμμένη πλευρά αυτού που υπάρχει προσφέρεται στην ποσοτικοποίηση και στον υπολογισμό. Και υπάρχει και κάποια ανεξάλειπτη διάσταση της γλώσσας μας και κάθε γλώσσας που είναι αναγκαστικά "λογικομαθηματική", που πράγματι ενσαρκώνει το υπάρχον, υπό την καθαρά μαθηματική του μορφή, τη θεωρία των συνόλων. Δεν μπορούμε να διανοηθούμε μια κοινωνία που δεν θα ήξερε να μετρήσει, να ταξινομήσει, να διακρίνει, να κάνει χρήση του κανόνα του αποκλεισμού του τρίτου κλπ. Και με μια έννοια, από τη στιγμή που καταλαβαίνουμε ότι μπορούμε να μετρήσουμε πέραν οποιουδήποτε δεδομένου αριθμού, όλα τα μαθηματικά βρίσκονται "δυνάμει" παρόντα και, επίσης, οι δυνατότητες εφαρμογής τους. Εν πάση περιπτώσει, η "δυνατότητα" αυτή έχει πραγματωθεί, αναπτυχθεί και ξετυλιχτεί σήμερα, και δεν μπορούμε ούτε να γυρίσουμε πίσω, ούτε να συμπεριφερθούμε σαν να μη συνέβαινε έτσι. Το ζήτημα όμως είναι να επανεισαχθεί αυτό σε μια κοινωνική ζωή όπου να μην είναι πια το αποφασιστικό και κυρίαρχο στοιχείο, όπως είναι σήμερα. Πρέπει να ξαναθέσουμε υπό αμφισβήτηση την μεγάλη παραφροσύνη της σύγχρονης Δύσης, που συνίσταται στο να θέτει το "λόγο" ως ηγεμονικό, να εννοεί με τούτο τον εξορθολογισμό και με τον εξορθολογισμό την ποσοτικοποίηση. Αυτό το πνεύμα, που λειτουργεί πάντοτε, [...] πρέπει να το καταστρέψουμε. Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο "λόγος" δεν είναι παρά μία στιγμή ή μία διάσταση της σκέψης και ότι γίνεται τρελός όταν αυτονομηθεί.