15+5 χρόνια "Σίσυφοι" στο βουνό του Μάαστριχτ

15+5 χρόνια «Σίσυφοι» στο βουνό του Μάαστριχτ

Η Συνθήκη του 1992 μετέβαλε τους εργαζομένους σε θύματα μιας διαρκούς λιτότητας που θα επιδεινωθεί ώς το 2012
Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια οι εργαζόμενοι της χώρας αναζητούν τις ρίζες τους στη μυθική αρχαιότητα.



Από τις 7 Φεβρουαρίου 1992, οπότε υπεγράφη η Συνθήκη του Μάαστριχτ, σαν άλλος Σίσυφος, σέρνουν στις βουνοπλαγιές το βράχο της δημοσιονομικής εξυγίανσης. Και μόλις φτάνουν στην κορυφή (δηλαδή την πραγματοποιούν μέσω της αύξησης των φόρων) οι θεοί του Μάαστριχτ σπρώχνουν το βράχο στα ριζά του βουνού και... πάλι από την αρχή.
Το μαρτύριο των εργαζομένων, που δυσφήμησε την κατά τα άλλα μικρή και όμορφη κωμόπολη της Ολλανδίας, δεν φαίνεται να έχει τελειωμό, παρ' ότι επιτεύχθηκε ο μέγιστος οικονομικός στόχος της Συνθήκης, η δημιουργία του ευρώ, όχι όμως και η πολιτική ενοποίηση. Τα «εύηχα» (πλην κατ' ευφημισμόν αποκαλούμενα) Προγράμματα Σύγκλισης (που προηγήθηκαν του ευρώ) τα διαδέχθηκαν τα Προγράμματα Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Και μετά το 2001 η δημοσιονομική εξυγίανση παρέμεινε και στην Ελλάδα βασική συνιστώσα της οικονομικής πολιτικής, με λογικές δικαιολογίες αλλά και με προσχήματα. Η λιτότητα σε αμοιβές, εισοδήματα και κοινωνικές δαπάνες (η Παιδεία αναζητεί στους δρόμους το 5% του ΑΕΠ και ο Δ. Αβραμόπουλος χρειάστηκε να συνεννοηθεί με σειρά υπουργών για να χρηματοδοτήσει το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου) θα συνεχιστεί μέχρι το 2012, σύμφωνα με τις επίσημες δεσμεύσεις που έχει αναλάβει και η χώρα απέναντι στα κοινοτικά όργανα. Μέχρι τότε ο ελληνικός προϋπολογισμός πρέπει να εμφανίσει τουλάχιστον μηδέν έλλειμμα ή να εμφανίσει και πλεόνασμα. Ολοι αντιλαμβάνονται ότι μόνον ένα θαύμα στον τομέα της φοροδιαφυγής μπορεί να αποσείσει ένα νέο «βράχο» φόρων στα επόμενα 5 χρόνια, οπότε επίσης θα «τρέξουν» οι επώδυνες αλλαγές στο Ασφαλιστικό και οι επόμενες μεταρρυθμίσεις.

Χειρότερη η επόμενη 5ετία
Η ειδοποιός διαφορά, πάντως, μεταξύ της περιόδου 1992-2007 και 2007-2012 είναι ότι η χειροτέρευση των όρων στο status των εργαζομένων θα ενταθεί και θα εκταθεί στην επόμενη πενταετία και πέραν των εισοδημάτων και των μισθωτών. Ενώ στην περασμένη 15ετία δέσποσε η δημοσιονομική πειθαρχία, δηλαδή η διατίμηση των εισοδημάτων των μισθωτών και η περιστολή των κοινωνικών δαπανών του προϋπολογισμού, στη νέα πενταετία θα υπάρξει, όπως διαφαίνεται, και παρέμβαση στην αγορά εργασίας. Κατευθυντήρια γραμμή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η ευελιξία με κοινωνική προστασία, δηλαδή ευκολότερες απολύσεις, με τον απολυμένο να δέχεται την ενίσχυση του κράτους. Μόνο που, όπως επισημαίνει και η ΓΣΕΕ, το βάρος πέφτει στο πρώτο σκέλος, ενώ η κοινωνική προστασία είναι ζητούμενο.
Υπάρχουν ακόμη σοβαρές ενδείξεις ότι η χειροτέρευση των όρων διαβίωσης θα επεκταθεί σε άλλες δύο κοινωνικές κατηγορίες. Τους αγρότες, που εάν δεν βρεθούν εναλλακτικές απασχόλησης, θα αρκεστούν στην επιταγή της Ε.Ε. και θα εγκαταλείψουν τις καλλιέργειες, και τους μικρομεσαίους, οι οποίοι ήδη αντιμετωπίζουν τον οξύτατο ανταγωνισμό των πολυκαταστημάτων και σουπερμάρκετ και στους οποίους θα στραφεί, είτε τώρα είτε σε λίγους μήνες, η προσπάθεια για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Δυσαρέσκεια και καταψήφιση
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ λειτούργησε μόνο ως προς το σκέλος της νομισματικής ενοποίησης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία και κυκλοφορία του ευρώ το 2001. Η πολιτική ενοποίηση παρέμεινε κενός στόχος. Πολλοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι η πολιτική ενοποίηση δεν προχώρησε και εξαιτίας της μονόπλευρης λιτότητας που έπληξε τους εργαζομένους. Καρπός της κοινωνικής δυσαρέσκειας υπήρξε η καταψήφιση του λεγόμενου Ευρωσυντάγματος.

Το μαρτύριο του Σισύφου
Μερικές ενδεικτικές «στάσεις» της σισύφειας διαδρομής του κόσμου της εργασίας, που νόμιζε ότι έφτασε στο πέρας της δημοσιονομικής εξυγίανσης, αλλά το βαρέλι αποδεικνυόταν χωρίς πάτο, είναι:

* 1992: Η τότε κυβέρνηση της Ν.Δ. επιβάλλει τη διαβόητη εισοδηματική πολιτική του 0+0=14%, όπου δεν δίνεται καμία αύξηση στους εργαζομένους κατά τις συνήθεις δύο εξαμηνιαίες δόσεις, αλλά υποστηρίζεται ότι οι «ουρές» από τα προηγούμενα έτη θα δώσουν αύξηση 14%. Αποφασίζεται τότε η υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, που επιβάλλει λιτότητα με έπαθλο την ΟΝΕ, από τον τότε υπουργό Οικονομίας Ευθ. Χριστοδούλου. Αργότερα ο Στ. Μάνος επιβάλλει καταιγίδα φόρων, αλλά ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός καταρρέει το 1993, εξαιτίας της πολιτικής αβεβαιότητας και της αποχώρησης του Αντ. Σαμαρά. Οι εκλογές φέρνουν ξανά το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία.
* Η οικονομική σταθεροποίηση συνεχίζεται με τον Γ. Παπαντωνίου (ο Γ. Γεννηματάς αφήνει την τελευταία του πνοή το 1994) να τραβάει το κουπί του Μάαστριχτ. Το 1996 αρχίζει και επίσημα νέα λιτότητα, για να εισέλθουμε στην ΟΝΕ και τη ζώνη του ευρώ. Στην περίοδο 1996-2000 το φορολογικό βάρος νοικοκυριών και επιχειρήσεων αυξανόταν, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, κατά 27% κάθε χρόνο.
* Το 2004 έρχεται η μεγάλη ανατροπή. Κρυφά ελλείμματα, Ολυμπιακοί Αγώνες και δημοσιονομική απογραφή φέρνουν νέα λιτότητα και νέους φόρους. Τους τελευταίους γευτήκαμε το περσινό καλοκαίρι (τσιγάρα, κινητά, ασφάλιστρα, βενζίνη) και στις αρχές του νέου χρόνου (καύσιμα).
* Η επίταση της λιτότητας για την περίοδο 2007-2012 είναι ήδη ομολογημένη. Στη διατίμηση των εισοδημάτων θα προστεθούν επεμβάσεις για ευκολότερες απολύσεις. Στους θιγόμενους μισθωτούς αναμένεται να προστεθούν μικρομεσαίοι και αγρότες.

Οι συνήθεις χαμένοι


ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΙ σήμερα 15 χρόνια από την υπογραφή της περιβόητης Συνθήκης του Μάαστριχτ, με την οποία συμφωνήθηκε η Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) των χωρών-μελών της τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, που μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ένωση επετεύχθη με την καθιέρωση του ευρώ ως κοινού νομίσματος, αλλά η πολιτική ενοποίηση παραμένει όνειρο μακρινό, με άμεση συνέπεια να είναι ζητούμενο η κάλυψη του δημοκρατικού ελλείμματος.
Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ του Μάαστριχτ, πάντως, δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς. Η Συνθήκη δρομολόγησε τη δημοσιονομική εξυγίανση -με το περίφημο Σύμφωνο Σταθερότητας- την οποία επί 15 χρόνια πληρώνουν με λιτότητα και με φορολογικές αφαιμάξεις των εισοδημάτων τους οι εργαζόμενοι.
ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ότι οι πολίτες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες χώρες της ΟΝΕ, αποδίδουν στο ευρώ την ακρίβεια και την ανεργία, που πλήττουν τα χαμηλά εισοδήματα και τους εργαζομένους, αλλά και τους μικρομεσαίους, λόγω της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών.
ΤΟ ΠΙΟ ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΟ είναι ότι το μαρτύριο των εργαζομένων δεν πρόκειται να τελειώσει σύντομα. Σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, θα συνεχιστεί ώς το 2012, δηλαδή για πέντε ακόμη χρόνια και βλέπουμε. Αυτό ακριβώς σημαίνουν οι δηλώσεις των οικονομικών υπουργών, ότι «δεν θα χαλαρώσουμε» και «δεν θα αφήσουμε να πάνε χαμένες οι θυσίες του ελληνικού λαού».
ΥΠΑΡΧΕΙ όμως η εξαίρεση από τις θυσίες, η οποία επίσης θα συνεχιστεί. Αφορά το κεφάλαιο και τις επιχειρήσεις που ευνοούνται από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, οι οποίες δρομολογήθηκαν με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ πλευρά, ο κόσμος της εργασίας δεν πρόκειται να πάρει ανάσα και η κατάστασή του μάλλον θα χειροτερέψει στα επόμενα χρόνια. Δύο είναι οι αιτίες:

α) η επιδείνωση του Ασφαλιστικού, που η αντιμετώπισή του θα γίνει σε βάρος των εργαζομένων και

β) η προώθηση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, που σημαίνει ότι θα γίνουν πιο εύκολες οι απολύσεις.

Η ΛΙΤΟΤΗΤΑ, έτσι κι αλλιώς, θα συνεχιστεί ώς το 2012, όπως προκύπτει και από τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ελλάδα απέναντι στα κοινοτικά όργανα, τα οποία παρακολουθούν τις επιδόσεις τής υπό επιτήρηση ελληνικής οικονομίας.
ΘΑ ΜΕΙΝΟΥΝ στα λόγια μόνον ώς το 2012 οι υποσχέσεις για παροχές, διότι τα επόμενα πέντε χρόνια οι προϋπολογισμοί πρέπει να εμφανίζουν μηδέν έλλειμμα ή και πλεόνασμα. Οι αισιόδοξοι στηρίζουν τις ελπίδες τους σε ένα θαύμα: Στη σύλληψη μέρους της φοροδιαφυγής. Θαύμα, όμως, που θα εξουδετερώσει το μέγα θαύμα της παραοικονομίας δεν γίνεται και μάλιστα με νεοφιλελεύθερη πολιτική.
ΘΑ ΠΛΗΡΩΣΟΥΝ, λοιπόν, οι συνήθεις φορολογούμενοι, στους οποίους θα συμπεριληφθούν οι μικρομεσαίοι και οι αγρότες.


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 07/02/2007